Leki psychotropowe i narkotyczne – podsumowanie

Na recepcie wystawianej na preparat zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową podaje się, oprócz danych określonych w przepisach art. 96a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne oraz art. 96a ust. 1d, 1e lub 8 tej ustawy – jeżeli mają zastosowanie, sumaryczną ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki, przy czym dla recepty elektronicznej ilość tę podaje się wyłącznie liczbowo.

By finalnie nadać mu mniej kontrowersyjną wersję, czyli aktualnie obowiązującą (odnośnik tutaj Dz.U. 2019 poz. 2301):

Na recepcie wystawianej na preparat zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową podaje się, oprócz danych określonych w przepisach art. 96a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne oraz art. 96a ust. 1d, 1e lub 8 tej ustawy – jeżeli mają zastosowanie, sumaryczną ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki, przy czym dla recepty w postaci papierowej ilość tę podaje się słownie.

Czytaj również: Czy wiesz, jak prawidłowo zrealizować receptę na leki psychotropowe? Podsumowanie

Podsumowując:

• uaktualniono w omawianym § odniesienie do art. 96a ustawy prawo farmaceutyczne,
• zmieniono również § 5 ust. 1 (aktualizacja zasad wystawiania recept na środki odurzające i substancje psychotropowe na podstawie art. 95b – 96b ustawy Pf) oraz § 10 ust. 2 (zmiana kosmetyczna),
• nie zrezygnowano z podania ilości sumarycznej na e-recepcie
• nie określono, jak ma wyglądać zapis ilości sumarycznej na e-recepcie, innymi słowy każdy zapis, zarówno słowny, jak i liczbowy będzie prawidłowy,
• utrzymano wyłącznie słowny zapis dla recept papierowych.

Przy okazji podkreślenia wymaga fakt, że ilość sumaryczna ma się pojawić na recepcie papierowej lub elektronicznej oprócz danych wymaganych przez art. 96a ust. 1 [informacje dotyczące pacjenta, lekarza, leku], 1d [dodatkowe adnotacje cito lub NZ], 1e [dane podmiotu drukującego lub „wydruk własny”] oraz 8 [inne dane dotyczące pacjenta, uprawnienie dodatkowe, odpłatność].  Oznacza to tyle, że ilość sumaryczna to dalej informacja dodatkowa, której nie zastępuje podanie dawki i ilości leku, ponieważ są to informacje wymagane dla wszystkich leków. Twierdzenie, że jest inaczej, wynika z niezrozumienia § 6 ust. 1. Tu naprawdę nie ma z czym polemizować.

Teraz dla zobrazowania kilka przykładów poprawnego i błędnego zapisu na e-receptach.

Zapis poprawny [forma zależy od programu gabinetowego]:

Także zapis bez nawiasu byłby prawidłowy.

Oczywiście zapis ilości sumarycznej w przypadku plastrów może mieć różną formę, o czym była mowa na przykładzie plastrów z fentanylem.

Inną formą zapisu jest wyrażenie za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki, czyli:

• 5 pl. po 40 mg (lub pięć plastrów po czterdzieści mg albo nawet forma mieszana),
• 20 tabl. po 10 mg (lub dwadzieścia tabletek po dziesięć mg).

Błędny zapis będzie wyglądał następująco:

Brakuje tu po prostu wyrażonej dodatkowo sumarycznej ilości substancji.

Ponadto taki zapis na recepcie papierowej również jest zły:

Przy okazji krótkie przypomnienie dotyczące zasad wystawiania recept na leki psychotropowe i narkotyczne:

• e-recepta:
  • narkotyk (grupy I-N, II-P) – można wypisać na 90 dni; recepta ważna 30 dni, brak możliwości podania daty realizacji;
  • psychotrop (grupy III-P i IV-P) – można wypisać na 360 dni, jednorazowe wydanie na maksymalnie 180 dni. Recepta ważna 30 dni;
• recepta papierowa:
  • narkotyk – jw.
  • psychotrop – można wypisać i wydać na 120 dni; recepta ważna 30 dni.

Co z datą realizacji „od dnia”? Według odpowiedzi uzyskanej z Ministerstwa Zdrowia obowiązujący od 7 września br. art. 96a ust. 7 pkt 4 nie zabrania wystawiania i realizacji recept na leki psychotropowe z grup III-P i IV-P ze wpisaną późniejszą niż data wystawienia – datą realizacji. Niemniej jednak w nowelizacji rozporządzenia (temat od 2 lat nie został sfinalizowany) zostanie to ujęte w sposób bardziej czytelny. Obecnie na receptach, gdzie naniesiono tą informację, jest ona pomijana. Dotyczy to jednakowo kuracji lekiem psychotropowym rozpisanym na miesiące, jak i recepty narkotycznej odroczonej o 1 dzień przy wypisie ze szpitala. W drugim przypadku za ignorowaniem daty realizacji przemawia fakt, że na wzorze recepty już od 2018 r. nie ma odrębnego pola, żeby ją wpisać. Analogicznie oznaczenie terminu ważności na e-recepcie na 365 dni nie wydłuża ważności recepty ponad 30 dni.

Zmiany na dzień 1 lipca 2021 r.

Największe zmiany w 2021 r. dotknęły recept papierowych. Od 1 lipca wrócił obowiązek nanoszenia unikalnego numeru recepty. Tym samym minimalna ilość kodów kreskowych wynosi 2 w przypadku recept dla siebie lub dla rodziny (PWZ i numer recepty). Obowiązek uzyskania i naniesienia numeru recepty wprowadzono także dla recept weterynaryjnych na leki psychotropowe. Analogicznie jak z zakresami numerów dla leków narkotycznych, muszą oni wystąpić do inspekcji farmaceutycznej o osobny zakres rozpoczynający się od 07 i z cyfrą 7 na 21 miejscu numeru recepty. Numeracja z cyfrą 9 na 21 miejscu dotyczy tylko leków narkotycznych i leki psychotropowe z grupy III-P oraz IV-P nie mogą być na niej wystawiane. Również lekarze, o ile nie pobierają numerów recept z Narodowego Funduszu Zdrowia, muszą wystąpić do WIF z wnioskiem o przyznanie numerów do ordynacji pełnopłatnych leków psychotropowych i odurzających. Podobnie jak z weterynarzami, będzie to osobny zakres dla recept narkotycznych (07 i z cyfrą 9 na 21 miejscu) i osobny dla recept na psychotropy (07 i z cyfrą 7 na 21 miejscu).

Przyjmuje się, że możliwe jest wypisanie i wydanie pełnopłatnego leku psychotropowego także na dotychczas używanych drukach recept dla leków refundowanych.

Co z dawkowaniem?

Należy podkreślić, że wprowadzenie w rozporządzeniu w sprawie recept definicji dawkowania nic nie zmieniło w analizowanej kwestii. Po pierwsze dawkowanie na receptach narkotycznych było wymagane zawsze, niemniej pod koniec 2014 r. dopuszczono możliwość wydania 2 najmniejszych opakowań narkotyku, nawet jeżeli dawkowanie jest niepoliczalne (np. 1 tabl. w razie bólu czy doraźnie). Określenia niespełniające aktualnej definicji dawkowania, czyli sam zapis „w razie bólu”, „wiadomo”, „doraźnie” zawsze kwalifikował receptę do poprawy.

W przypadku leku psychotropowego dopuszczalne jest na zasadach ogólnych wydanie nie więcej niż 2 najmniejszych opakowań, bez podania dawkowania. Większa ilość wymaga poprawnego zapisu.

Opracował: Konrad Okurowski

[zdjęcia e-recept zamieszczono za zgodą autorów]