Recepty na leki recepturowe - najczęstsze błędy

Wypisanie recepty na lek recepturowy to wyzwanie dla niejednego lekarza. Czasami farmaceuta mimo błędu w recepcie może wykonać lek zgodnie ze sztuką i znajomością prawa farmaceutycznego. Jednak zdarzają się takie błędy, które należy skonsultować z lekarzem, wystawiającym receptę. Przedstawiamy kilka najczęściej występujących błędów popełnianych przez lekarzy w receptach na leki robione.

Leki narkotyczne i psychotropowe

Błędy w zapisie recept na medyczną marihuanę

Do najczęstszych błędów w przypadku e-recept na medyczną marihuanę jest wystawienie takiej recepty jako zwykłej recepty, a nie recepty narkotycznej, czyli Rpw. Recepta na lek narkotyczny musi zawierać nazwę substancji roślinnej w języku łacińskim, dokładną zawartość THC i CBD podaną w %, a także masę suszu podaną w gramach lub miligramach oraz dokładne dawkowanie. Informacja ta ułatwia identyfikację konkretnego surowca. Zdarza się także, że lekarze, wystawiając taką receptę, zapominają o tym, aby wystawić receptę na lek recepturowy.

Prawidłowo wystawiona na zioła sypkie recepta powinna wyglądać tak:

Cannabis sativa flos, Conopy Growth THC 20% +/- 10%, CBD 10 % mniejsze lub równe 0,5% a 10 g

Potwierdzono ilość substancji czynnej 10,0 g (dziesięć gramów kwiatu konopi)

M.f. Spec. Wykonaj w licznie 1 op.

D.S. 0,15g 1 x dziennie do waporyzacji

Warto zawsze przeliczyć, czy ilość wypisanego suszu nie przekracza 90 dni stosowania. Jeżeli tak, to należy zmniejszyć ilość surowca lub skontaktować się z lekarzem w celu korekty recepty.

Nieprawidłowy zapis substancji psychotropowych

Phenobarbitali natrici 0,5

Sal Erlenmayeri 5,0

Neospasmini 20,0

Aquae ad 150,0

M.f. mixt

S. 2 x dziennie łyżeczkę

Ilość sumaryczna substancji odurzającej, w tym przypadku fenobarbitalu, powinna być podana dodatkowo. Sama ilość surowca jest niewystarczająca. W prawidłowo wystawionej recepcie powinien się pojawić zapis ilości fenobarbitalu, np. słownie w miligramach.

Zatem fenobarbital powinien być zapisany w ten sposób:

Phenobarbitali natrici 0,5 (pięćset miligramów na recepcie papierowej i/lub 500 mg na e-recepcie).

Podanie nazwy substancji czynnej nie jest wymagane, niemniej jeżeli lekarz chce podać nazwę związku, to musi zrobić to dokładnie (fenobarbital sodowy).

Nieprawidłowy zapis nazwy substancji

Brak dopisku solutio

Jednym z częściej spotykanych błędów tego rodzaju jest brak dopisku „sol” lub „liq.” (solutio z łac. – roztwór) przy witaminach.

Vit. A 10,0

Vit. E 10,0

Ol. Menthae 0,2

Glyceroli ad 200,0

M.f. solutio

D.S. 2 x dziennie 1 łyżka na pół szklanki wody, do płukania gardła

Prawidłowy zapis witamin w tym przypadku można przedstawić na trzy sposoby:

Sol. Vit. A
Vit. A liq
Vit. A – liczba jednostek

Nieprawidłowy zapis ilości leku, jaki ma zostać wykonany

Nieprawidłowa liczba ryczałtów

Takie błędy często pojawiają się w receptach na proszki dzielone. Szczególnie wtedy, kiedy pacjent ma dostać dużo proszków, np. 80 sztuk. Maksymalnie możemy wykonać 2 ryczałty. Przy wyborze rodzaju leku recepturowego można zauważyć ilość maksymalną leku (w gramach bądź w sztukach), jaką może zawierać 1 ryczałt. Przykładowo taki błąd może przedstawiać się tak:

Propranololi 1,5 mg

Sacch. lacti q.s.

M.f pulvis

D.t.d. No 80

D.S. 3 x 1 proszek

Farmaceuta w tym przypadku może wykonać lek i zrealizować receptę maksymalnie na 2 ryczałty, w tym przypadku na 40 proszków. Z kolei w przypadku leków pełnopłatnych można podejść do sprawy bardziej elastycznie i wycenić większą ilość.

Kolejnym przykładem błędu z tego rodzaju jest zapis ilości opakowań leku.

Hydrocortisoni 1,0

Eucerini

Vaselini albi

Aqua destilata aa ad 100,0

M.f. ung

D.S. zewn. 1 x dziennie

Wykonać 2 op. a 100g

W takim przypadku można wykonać jedynie 100 g maści, czyli na 1 ryczałt. Lekarz, chcąc zapisać lek na 2 ryczałty, powinien podwoić ilość każdej z substancji. Od pewnego czasu pojawiają się również przesłanki, żeby uznać jednak taki zapis za dopuszczalny.

Brak ilości leku

Czasem na recepcie zabraknie ilości leku recepturowego. W przeszłości był to problem wymagający poprawy recepty. Od czasu, gdy obowiązuje aktualne rozporządzenie w sprawie recept, przyjmuje się, że wypisano pojedynczą ilość ryczałtową.

Brak określenia postaci leku

Bywa, że w zapisie leku recepturowego zabraknie zapisu Misce fiat z podaniem postaci (np. M.f.ung.; M.f.pulvis; M.f.sol.), która ma być wykonana. W takiej sytuacji postać leku może określić osoba sporządzająca dany lek.

Błędna odpłatność

Jeszcze innym rodzajem błędu, który pojawia się na receptach elektronicznych, polega na ustawieniu niepoprawnej odpłatności. Najczęściej zamiast odpłatności ryczałtowej pojawia się np. 30%. Obowiązkiem osoby wyceniającej receptę będzie korekta odpłatności na właściwą, czyli na R. Pozostawienie recepty w pierwotnym kształcie spowoduje błędne naliczenie zapłaty za lek i pojawi się błąd w zestawieniu refundacyjnym.

Kwestia dawkowania

Z wymogiem obecności i zapisem dawkowania od pewnego czasu było sporo zamieszania. Aktualnie przyjmuje się, że podanie dawkowanie nie jest wymagane w każdym przypadku. Jeśli lek nie zawiera surowca zaliczanego do leków psychotropowych czy odurzających (i recepty Rpw), możliwe jest wykonanie i wydanie podwójnej ilości ryczałtowej bez dawkowania. Natomiast dla leków stosowanych zewnętrznie na skórę przepisy wymagają podania przynajmniej częstotliwości stosowania. Pewną furtkę, żeby ominąć ten wymóg stanowi stanowisko MZ dotyczące dawkowania, w którym napisano, że na zasadach ogólnych można wydać dwa opakowania maści, pasków bez dawkowania. Czyli teoretycznie do 200,0 maści przeszłoby bez dawkowania.

Problematyczny bywa również zapis obejmujący częstotliwość stosowania. Zdarza się, że lekarz rozpisze całą ilość, którą zlecił, np. 10 g 2 x dziennie przez 10 dni. Czasami jednak wypisze 100,0 maści, a z dawkowania wynika, że w okresie standardowej trwałości leku (30 dni) pacjent zużyje mniej. W takiej sytuacji nie ma podstaw prawnych, żeby zmniejszać ilość leku poniżej jednej opłaty ryczałtowej. Rozporządzenie w sprawie recepty przewiduje zmniejszenie ilości ryczałtowej, która przekracza maksymalną dopuszczalną ilość, tj. 2 dla większości postaci lub 10 dla maści, past, mazideł czy żeli. Należy poinformować pacjenta o okresie przydatności leku. Opcjonalnie, gdy recepta dotyczy co najmniej dwóch ryczałtów maści, można wykonać i wycenić ją na raty wykorzystując częściową realizację e-recepty.

Recepta roczna i ilość na 12 miesięcy

Bywa, że pacjenci stosujący jakiś lek recepturowy przewlekle, np. krople z atropiną, otrzymują receptę roczną (ważną 365 dni) na 12 op. Jak wyżej skazano, taki zapis jest nieprawidłowy, ponieważ jednorazowo nie można wypisać więcej niż dwie ilości ryczałtowe kropli do oczu. Alternatywnie, gdyby zlecono 10,0 kropli, to przy takim zapisie pacjent mógłby otrzymać 20,0, ale nie więcej. Preferowanym sposobem wystawienia recepty będzie tutaj wykorzystanie daty realizacji od dnia i rozpisanie po jednej recepcie na każdy miesiąc osobno.